Trzecie spotkanie z cyklu Pamięci Sandomierskich Kolumbów połączone z uroczystością wręczenia pośmiertnych odznaczeń państwowych członkom rodziny kpt. Tadeusza Kucharskiego „Rzewuskiego” oraz kpr pchor. Jerzego Tadeusza Kucharskiego „Lisa” – żołnierzy AK Sandomierz. Wydarzenie organizowane w 75. rocznicę rozpoczęcia akcji „Burza” oraz bitwy pod Pielaszowem – 27 lipca 2019 r., godz. 15.00. Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, ul. Zamkowa 12.

W lipcu 2019 r. minie 75. rocznica rozpoczęcia akcji „Burza” na terenie Inspektoratu Sandomierskiego AK oraz bitwy pod Pielaszowem. W niedzielę 30 lipca 1944 r. oddział kpt. Ignacego Zarobkiewicza „Swojaka” w okolicach wsi Pielaszów i Wesołówka przyjął atak jednostek Wehrmachtu. Pomimo niemieckiej przewagi w uzbrojeniu i wyszkoleniu żołnierze batalionu „Swojaka” podjęli próbę obrony. W trakcie wymiany ognia wielu z nich poległo, kolejni zostali zamordowani w trakcie niemieckiej akcji represyjnej przeprowadzonej w dniach od 30 lipca do 3 sierpnia 1944 r. w okolicach obu miejscowości.

Pomimo upływu przeszło siedmiu dekad od tych wydarzeń, pamięć o młodych żołnierzach, sanitariuszkach i łączniczkach „Swojaka” cały czas jest obecna wśród mieszkańców ziemi sandomierskiej. Olbrzymia w tym zasługa kombatantów, którzy w okresie Polski Ludowej zainicjowali organizację patriotycznych uroczystości poświęconych ofierze oraz dokonaniom członków i żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Dziś, zaszczyt kultywowania tej chlubnej tradycji spoczywa na nas – obywatelach wolnej i niezależnej Polski.

Jedną z wielu form upamiętnienia dokonań żołnierzy Armii Krajowej są popularnonaukowe spotkania poświęcone różnym aspektom związanym z przebiegiem bitwy oraz jej późniejszymi skutkami. Tegoroczne spotkanie z cyklu „Pamięci Sandomierskich Kolumbów” będzie miało wyjątkowo uroczysty charakter. Centralny punkt uroczystości stanowić będzie wręczenie państwowych odznaczeń członkom rodziny śp. kpt. Tadeusza Kucharskiego „Rzewuskiego” oraz śp. kpr. pchor. Jerzego Tadeusza Kucharskiego „Lisa”.

W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przekazania odznaczeń dokona dr hab. Krzysztof Szwagrzyk ‒ wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Odznaczenia odbiorą Jerzy Kapka ‒ wnuk kpt. Tadeusza Kucharskiego „Rzewuskiego” oraz Marcin Kapka ‒ wnuk stryjeczny kpr. pchor. Jerzego Tadeusza Kucharskiego „Lisa”.

Kpt. Tadeusz Kucharski urodził w 1897 r. w m. Walentynów w okolicach Kutna. Był synem Kajetana i Zofii z d. Piaseckiej. Został wychowany w poszanowaniu dla polskich tradycji niepodległościowych. W okresie I wojny światowej był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1918 r. jako ochotnik wstąpił do Legii Akademickiej (w okresie późniejszym przeformowanej w 36 pułk piechoty). Walczył na froncie ukraińskim, m.in. w obronie Lwowa, pod Kamionką Strumiłową, Żółkwią, Sokolnikami, Kulikowem, Winnikami, i Skniłowem. W tym czasie zrezygnował ze studiów na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej.

W 1920 r. został mianowany na stopień podporucznika. W latach 1921‒1929 r. służył w szeregach 4 pułku saperów w Sandomierzu. Tam poznał Bronisławę Brodzką z którą założył rodzinę. Małżeństwo doczekało się trójki dzieci: córek Ireny i Zofii oraz syna Jerzego Tadeusza. W latach trzydziestych XX w. Tadeusz Kucharski pełnił wysokie funkcje w Wojsku Polskim. Od 1930 r. był kierownikiem Zarządu Fortecznego w Toruniu. Następnie w 1936 r. został przeniesiony na Wybrzeże. Tam pełnił obowiązki zastępcy szefa fortyfikacji Wybrzeża Morskiego w Gdyni. Był jednym z twórców systemu umocnień polowych wokół Gdyni oraz fortyfikacji stałych pod Jastarnią. W czasie wojny obronnej 1939 r. dowodził 16 batalionem saperów, który stanowił część 16 Dywizji Piechoty.

Po zakończeniu działań zbrojnych wrócił do Sandomierza. Pracował w Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Rolnik”, a jednocześnie włączył się w działalność struktur polskiego podziemia niepodległościowego. Od 1941 r. kierował pracami Referatu IV (kwatermistrzostwo) w Komendzie Obwodu ZWZ‒AK Sandomierz. Kpt. Tadeusza Kucharskiego uznaje się za ostatniego komendanta Obwodu AK Sandomierz. W grudniu 1944 r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN. Po opuszczeniu aresztu „bezpieki” w Lublinie wrócił do Sandomierza. W ostatnich latach życia zmagał się problemami zdrowotnymi. Kpt. Tadeusz Kucharski „Rzewuski” zmarł w 1952 r. Jego ciało spoczywa na cmentarzu katedralnym w Sandomierzu. W listopadzie 2018 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej pośmiertnie odznaczył Kapitana Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jerzy Tadeusz Kucharski „Lis” był synem Tadeusza i Bronisławy z d. Brodzkiej. Urodził się w 17 czerwca 1926 r. w Sandomierzu. Dzieciństwo i młodość spędził w miastach ‒ miejscach służby swojego ojca. Przed wojną ukończył szkołę powszechną w Gdyni. Podczas okupacji wraz z rodzicami i siostrą mieszkał w Sandomierzu. Pracował, a jednocześnie włączył się w działalność konspiracyjną. Uczestniczył w tajnym nauczaniu jako uczeń gimnazjum i liceum. W 1944 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. Był również żołnierzem Podobwodu AK Sandomierz. W ramach akcji „Burza” służył w szeregach batalionu kpt. Ignacego Zarobkiewicza „Swojaka”. Kpr. pchor. Jerzy Tadeusz Kucharski „Lis” zginął śmiercią żołnierza w trakcie bitwy pod Pielaszowem (30 VII 1944 r.). Jego ciało zostało złożone w masowym grobie. Wiosną 1945 r. zostało ekshumowane i przeniesione na cmentarz katedralny w Sandomierzu. Postawieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z lutego 2019 r. został odznaczony Krzyżem z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości.

Organizatorem spotkania jest Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach oraz Muzeum Okręgowe w Sandomierzu. Uroczystość została objęta patronatem honorowym przez Agatę Wojtyszek ‒ Wojewodę Świętokrzyskiego oraz Marcina Marca ‒ burmistrza Sandomierza.

oprac. Robert Piwko